Kan Şekeri Düşüklüğü (Hipoglisemi) Nedir?

Vücudumuz enerji ihtiyacını kanımızdaki şekerden karşılar. Bu yüzden kan şekeri düşüklüğü yani hipoglisemi ciddi bir sağlık sorunudur. Kan şekeri düzeyinin 70 mg/dl’nin altında olması tıbbi olarak hipoglisemi kabul edilir. Bu durumun oluşmasının temel nedeni vücudun salgıladığı insülindir. Hipoglisemi şiddet düzeyine göre hafif, orta ve ağır olarak sınıflandırılır. Adana’da hastalarına hizmet veren Genel Cerrah, Gastroenteroloji Cerrahı ve Obezite Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Kuntay Kaplan kan şekeri düşüklüğü hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Kan Şekeri Düşüklüğü Nedir?

Hipoglisemi sağlıksız ve düzensiz beslenme alışkanlıkları ile yakından ilişkilidir. Karbonhidrat bakımından zengin bir beslenme alışkanlığı ve sağlıksız yaşam biçimi kan şekeri düşüklüğünün tetiklenmesine yol açabilir.

Kan şekerindeki düşüklük yaşamsal tehdit oluşturabilir. Diyabet tedavisi kapsamında insülin kullanan herkeste hipoglisemi görülme ihtimali bulunmaktadır. Kan şekeri düzeyimizin sağlıklı aralıklarda bulunması büyük önem taşır. Eğer kan şekeri düşüklüğü tedavi edilmezse bilinç kaybı veya ölüm gibi ciddi sonuçlarla karşılaşılabilmektedir. Sinsi şekilde ilerleyen ve kontrol edilmesi kolay olmayan bu rahatsızlığa karşı her an tetikte olmak gerekir. Düzenli ve sağlıklı beslenerek ve şeker tüketimini sınırlandırarak hipoglisemi tehlikesinin önüne geçmek mümkündür.

Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi) Belirtileri Nelerdir?

Huzursuzluk, terleme, titreme, açlık hissi, solukluk, çarpıntı, göz kararması ve dilde karıncalanma gibi semptomlar kan şekeri düşüklüğünden şüphelenmemizi gerektirir. Bu belirtileri gösteren kişiler anlık olarak şeker alırlarsa kan şekeri seviyesini normal seviyelere çıkartabilirler. Baş ağrısı, çarpıntı, bulanık görme, konuşma güçlüğü ve terleme gibi belirtiler ota şiddetteki hipoglisemi vakalarında görülür. Ağır hipogilemi vakalarında ise kan şekeri düzeyi 50 mg/dl’nin çok daha altına düşebilir. Bunun sonucunda ise kişi bilinç kaybı yaşayabilir.

Bu vakalara tıbbi müdahale bir zorunluluktur. Hipoglisemi belirtileri gösteren hastalara mutlaka test uygulanmalıdır. Hipoglisemi testinde hastanın vücuduna bir miktar şeker yüklemesi yapılır. Sonrasında kan şekeri düzeyi ölçülür. Kan şekeri düzeyinin belirlenen oranın altında olması halinde kişiye hipoglisemi tanısı konur.

Her Diyabet Hastası Kan Şekeri Düşüklüğüne Aynı Şekilde Mi Reaksiyon Gösterir?

Kan şekeri düzeyi 60 mg/dl seviyesinin altındaki diyabet hastaları farklı şekilde reaksiyon gösterebilir. Yani bu hastalarda hipoglisemi belirtileri daha azdır. Örnek vermek gerekirse kan şekeri 45 mg/dl seviyesindeki kişiler herhangi bir hastalıkları yokmuş gibi dolaşabilmektedirler.

Kan Şekeri Düşüklüğü (Hipoglisemi) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Eğer hipoglisemi şüphesi taşıyorsanız öncelikle kan şekerinizi ölçmeniz gerekir. Belirtilerin yanı sıra kan şekeriniz 70’in altında ise hipoglisemi tedavisine başvurmanız gerekir. Eğer hipoglisemi durumu tokken oluşmuşsa iki veya üç adet küp şeker veya bir çay bardağı kadar meyve suyu size o an için yardımcı olabilir. Eğer ana öğünden yarım saat önce hipoglisemi durumu yaşıyorsanız derhal bir şeyler yiyebilirsiniz. Eğer ani kan şekeri düşüklüğü sırasında bir şeyler yedikten on – on beş dakika sonra bile kötüleşme devam ederse şeker alımını sürdürebilirsiniz.

Ağızdan gıda alamayacak kadar kötü durumdaysanız veya bilinç kaybı yaşıyorsanız durumunuza paranteral, glukoz veya glukagon enjeksiyonu ile müdahale edilmesi gerekir. Glukagon kan şekerinin bilinç kaybına yol açacak kadar düştüğü hallerde tercih edilir. Karaciğerden kana şeker iletilmesini tetikler. Bilinç kaybı halinde ağızdan herhangi bir gıda verilmez.

Bu gibi durumlarda kişi hipoglisemi tedavisini kendi kendisine yapamayacağı için bu noktada hasta yakınları sorumluluk üstlenmelidir. Öğretmenler, aile bireyleri veya sınıf arkadaşları glukagon enjeksiyonu konusunda bilgilendirilmelidir. Eczanelerde kullanıma hazır şekilde satılan glukagon, enjektör içine çekilir ve sonrasında kasa enjekte edilir. Bu müdahale 15-20 dakika içerisinde hastanın durumunu iyileştirir. Ancak hastanın bilinci kapalı kalmaya devam ederse en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.

Hipoglisemi tedavisinde belirtileri iyileştirmek kadar beyin fonksiyonlarının korunması da önemlidir. Yeni bir hipoglisemi atağının oluşması önlenmeye çalışılır. Tedavi planlaması yapılmadan önce düzenli şekilde hastanın kan şekeri ölçülmelidir. Hipoglisemi tedavisinde diyabet hastalarının yaşam tarzlarında sağlıklı değişiklikler yapmak hedeflenir. Sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Ancak doktor gerekli görürse hipoglisemi ilaçları önerebilir. İlaçlar mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Tekrar eden hipoglisemi ataklarında pankreas ile ilişkili olası sorunların da doktor tarafından incelenmesi gerekir.

Hipoglisemi Diyeti Nasıl Olmalıdır?

Diyabet hastaları kan şekeri düşüklüğü atakları yaşamamak için sağlıklı beslenmelidir. Lifli gıda tüketimi arttırılmalı, beslenme rutininde kuru baklagillere, sebze ve meyvelere yer verilmelidir. Izgara kırmızı et veya beyaz et tüketilebilir. Tavuk derisi kesinlikle tüketilmemeli, reçel, pasta, lokum, bal ve rafine şeker gibi basit karbonhidratlardan uzak durulmalıdır.

Basit karbonhidratlar kan şekeri düzeyini büyük oranda etkiler ve değiştirir. Bu yüzden daha çok kompleks karbonhidratlara yönelmekte fayda vardır. Kepekli makarna, baklagil, esmer pirinç ve tam buğday gibi gıdalar kompleks karbonhidratlara örnek teşkil eder. Kahve, kola ve çikolata gibi unsurlar yorgunluk ve halsizlik hissini arttırır. Hipoglisemi hastaları kesinlikle alkolden uzak durmalıdır. Daha sık ve az miktarlarda beslenmeye özen gösterilmelidir.

Reaktif Hipoglisemi Nedir?

Eğer ilk lokmayı aldıktan sonra uygulanacak şeker yükleme testinden iki saat sonra şeker düzeyi aşırı yükseliyor ve ardından aniden normalin çok altına düşüyorsa reaktif hipoglisemi ihtimali söz konusudur. Reaktif hipoglisemi rahatsızlığı daimi dikkat gerektiren kronik bir sağlık sorunudur. Reaktif hipoglisemi pankreasın yemekten sonra insülin salgılamasına ve kan şekeri düzeyinin normalin altına düşmesine bağlı olarak oluşur.

Reaktif Hipoglisemi Nasıl Anlaşılır?

Hipoglisemi belirtilerinden farklı olarak reaktif hipogliseminin en belirgin semptomu, iki veya dört saat içerisinde aniden meydana gelen aşırı açlık ve halsizlik hissidir. Reaktif hipoglisemi hastaları şeker ve tatlıya aşırı düşkün olabilir. Bunun yanı sıra aşırı derecede sinirli ve karamsar olabilirler. Bu duygu durumları da reaktif hipoglisemi belirtileri arasındadır.

Beslenme Düzeni ve Reaktif Hipoglisemi

Reaktif hipoglisemisi bulunan kişiler için beslenme büyük önem taşır. Bu hastaların üç saatten daha uzun süre aç kalmaması gerekir. Gün içerisinde küçük porsiyonlar halinde altı ila sekiz öğün beslenmeleri gerekir. Öğünlerinde karbonhidrat, yağ ve protein dengesinin doğru şekilde ayarlanmasında yarar vardır. Kurubaklagiller, sebzeler, meyveler ve tam tahıllı besinler reaktif hipoglisemi hastaları için yararlıdır. Bununla birlikte düzenli fiziksel egzersizler yapılmalı, basit şekerlerden ve yağlı gıdalardan uzak durulmalıdır.

Reaktif Hipoglisemi Nasıl Tedavi Edilir?

Beslenme ve egzersizin yanı sıra doktor gerekli görürse insülin düşüren ilaçlara başvurabilir. İlaçların sıklığı ve dozajı kan şekerinin düzeyine göre doktor tarafından belirlenir. Hastanın kan şekeri düzeyini sürekli olarak takip etmesi, yaşam tarzında sağlıklı değişiklikler yapması gerekir. Hastalığın altında yatan başka bir sebep varsa bu tespit edilmeli ve bir an önce tedavi edilmelidir. Kronik bir sağlık sorunu olduğu için hastalar yaşamları boyunca egzersiz yapmalı ve sağlıklı beslenmelidir.

İnsülin tedavisi gören diyabet hastaları gibi reaktif hipoglisemi hastaları da yanlarında tatlı gıdalar bulundurmalı ancak bunları acil durumlarda kısa süreli bir çözüm olarak kullanmalıdır. Şeker ihtiyacınızı mümkün olduğunca kompleks karbonhidratlardan ve meyvelerden karşılamalıdırlar.

Diğer Blog Yazılarımız